Gedichten van Martin Knaapen

tongentaal

luister
er wordt moerstaal gesproken in tongen
ze spreken allemaal dezelfde bron

vanuit Anatolie verschoven klanken
uit het proto-indo-europees
en gleden over Europa en Azië

het Oergermaans werd Frankisch werd Oudnederlands werd Middelnederlands werd Nederlands
en ik hoor Fries en Engels en Deens en
Noors en Zweeds in het noordzeegermaans
en mengvormen in dialecten

waar het om gaat is dat velen
de moerstaal spreken die
wij niet meer begrijpen

niet verstaan is moeilijk
net als luisteren
daar huizen afstand en tijd
en onbegrip

moerstaal is de basis
die ons buuren
vriendschap toont

het bindt mensen
met grond- en streeken
land- en continentgenoot

moerstaal verbindt
meer dan oorlog
meer dan leed
zelfs meer dan vreugde

moerstaal is de basis
van langdurig en breedzijdig
grenzenloos
wij

 

Dit stadsgedicht is geschreven voor de opening van de Boekenweek 2025.

de indrukken van atlas

achter mij wordt een luik gesloten
alsof er een oor dichtslaat en
dof stralend geluid het zicht verandert

als ik mijn ogen open
om te zien of het klopt
wat ik net voelde
is er niks veranderd

het licht brandt van ver
de kou klimt
en mijn haren ritselen goudverkleurend
in de wind

even scheren mijn gedachten
dat alles met de zon ondergaat

er lacht wang verwarmend
rood naar mij
alsof ik bloos van de aandacht

ik neem jouw adem
in mijn handen
en kneed het tot rust

jij zoekt stilte
en laat je overstromende
gedachten vrij

om mijn schouders
buigt de daglast
de wereld duwt terug
alle indrukken staan
getekend in mijn vlees

het is een goede dag

vandaag
draag ik
de hele wereld
vandaag ben ik atlas

 

Dit stadsgedicht is geschreven voor de opening van de poëzieweek op 30 januari 2025.

2025

ik wens je
lief

misschien
is er het afgelopen jaar
bij jou een baby geboren
met prachtige ogen

of heb je de loterij gewonnen
opslag gekregen
een nieuwe vriend gevonden
een oude hond uit het asiel gehaald

misschien heb je gelachen
om stomme dingen die zo lekker lachen
misschien heb je zelfs gehuild van het lachen

of ben je een moment vrij geweest
van zorgen en politiek
en lawaai en vuil en geweld
en wereldleed

misschien ben je gelukkig geweest
met een nieuw boek
met poëzie
muziek of
kunst

of heb je genoten
van de zee
of het bos
of van de lucht

in het klein gebeurt veel moois
ik wens je veel kleins
en moed
en fijne gedachten

ik wens je
een klein jaar

DIY

ze klommen over de poort
en met luid gekraak
en met afschuw bekeken
werd de toekomst geopend

honderden jaren omsloten geschiedenis
vol wezen en bejaarden
gaven toegang tot jongerencultuur
nieuwe muziek anders en verzet

de tijden waren rijp
en vol wij-doen-het-zelf-wel
groeide het huis van kraak
naar pand

de kosten waren laag
de inzet enorm
de resultaten groots
en iedereen was het eens

er was noodzaak
er was lef
er was visie
er was steun
zelfs de vvd
trad toe tot het bestuur

het ojc werd burger en internationaal befaamd
van heinde en ver
kwamen bands en volgers
je leerde en groeide en werkte mee

de tijd maakte het eigen
en podium werd tempel
ambitie en visie werden
marktconform smoelloos
anders werd doorsnee

er werden muren geplaatst
om de wereld te beschermen tegen
tolerantie verdween
wensen werden eisen

maak kunst toegankelijk
verpak het in gezellig
cover het origineel
reproduceer het oude

plaats er glanzende muren omheen
open een deur met toezicht
draai wat wordt gevraagd
en noem het het nu

intellectuele armoe
maar onthoud

grootste dingen beginnen
met passie en uitdaging
met nieuwsgierig en nieuw
noodzaak en lef
met anders en met echt

en met ruimte
voor visie

slaapstad

met piepend en krakend geluid

gaat de stadspoort open

het binnensluipen 

valt aanvankelijk niet op

 

zo ken ik mijn stad

met gebrek aan aandacht voor tegen

 

toch waait de wind anders

en vanuit mijn ooghoeken

lijk ik gevolgd te worden

 

verbeelding is sterk

 

de zon warmt nog en de wind streelt mijn benen

boven de rivier groeit een onheilsprofeet

om even verderop 

gewelddadig neer te slaan

 

slagentrillingen verplaatsen 

ijler wordend licht

nacht en vocht en spinnen vechten 

rond de torens

 

pleinen verliezen blad 

met boom en karakter

en trekken een nieuw gezicht

 

er groeit een slaapstad uit het westen

woontorens graven in de lucht

dozen stapelen langs de weg

wegen vormen kanalen

alles wijst op groter 

 

maar als het kraakt 

is het geen groei

maar slijtage

 

het moet scherper 

vrees niet het anders

het schept verbeelding

maakt voor van tegen

benoemt vreemd als deugd

 

zo bouwt de stad zinnen 

die ik opraap en herschik 

tot waardering groeit

de zee in de stad

boven het rif
voorbij de zee
in spruitende golven
stapelen 

zeehonden
vanaf de engelsmanplaat 
uit verzande duitse granaten 
het silhouet van de stad 

die eens groeide
uit noorse stokvis
uit deense kotters
die via de duitse bocht
het wad de lauwers en de zuiderzee
de ijssel op klommen

nu drink ik er buiswater
lik mijn gezouten lippen
en adem zilt

ik denk dat ik honderden jaren geleden
zout bloed erfde
van een onbekende zeeman
uit brabant

Deventer Boekenmarkt

welkom dichters
dromers
liefhebbers
van de harde kaft

voor u liggen uw
ideale boekenkast
uw gebrek aan ruimte
en uw te grote hart

ook hier wordt u bevredigd
en teleurgesteld
het ligt niet aan u
de lijstjes klopten

u klopt aan in de rij
duwt wat
schikt zich
ziet alles
maar te weinig

u moppert genietend
alles is
duur
slecht

te veel

u kent ze allemaal
alle kramen
alles is veel
uw keuzes leiden

welkom in uw boekenkast

1e stadsgedicht

een stad verdient geen dichter
zoals een rivier geen stad
en een land geen grenzen

een dichter verdient een stad die een rivier verdient die grenzen negerend een zee verdient

hij hoedt u voor knel
en spijkert hoon
aan gevels
van steden
aan rivieren
zonder grenzen 

en in het middelpunt 
van dit universum 
plant hij vers 

oud zaad
waaruit bomen 
zullen groeien

 

Dit 1e stadsgedicht heeft Martin Knaapen voorgedragen tijdens de wisseling van de dichters bij het Poëziefestival Dichterbij.