Beste mensen, 

Een heel hartelijk welkom op het Stadhuis van Deventer.

Deventer is van oudsher een plek waar mensen uit alle windstreken elkaar ontmoeten. Hier zoeken we altijd naar verbinding. Vanuit een diep besef, dat er altijd een volgende ontmoeting volgt, dat we elkaar altijd weer tegenkomen en dat we met elkaar het beste voor de stad, de dorpen, het buitengebied en voor onze gemeenschap willen. Misschien speelt onze ligging aan de IJssel wel een rol; altijd moeite willen doen om de andere kant te bereiken. En ook om weer terug te keren.
Die verbinding uit zich in Deventer vaak in warme saamhorigheid. Die ontstaat veelal spontaan, bijvoorbeeld bij droevige of bij blije gebeurtenissen. Dat hebben we het afgelopen jaar ook weer gezien, daar kom ik zo op terug. 

2023 ligt alweer achter ons. Terugblikkend ontstaat bij mij een beeld van een troebel jaar. Wereldwijd hebben we de nodige zorgen. Oekraïne vecht nog steeds voor haar voortbestaan, Turkije en Syrië werden getroffen door een zeer ernstige aardbeving, en later Marokko ook nog eens. De gevolgen van klimaatverandering worden in de hele wereld steeds duidelijker. En sinds begin oktober zijn Hamas en Israël met elkaar in oorlog, een oorlog die iedere dag dood en verderf met zich meebrengt. In dat opzicht leven we hier in de relatieve luwte. Maar ook hier merken we de gevolgen van internationale spanningen en klimaatverandering. 

De uitslagen van de verkiezingen in 2023 vind ik zorgelijk. Veel kiesgerechtigden die hun stem uitbrachten maken zich zorgen over hun eigen bestaan en vinden dat de overheid onvoldoende naar hen omziet. De tegenstellingen tussen diegenen die volop meedoen en diegenen die zijn afgehaakt worden eerder groter dan kleiner. Dat merken we bijvoorbeeld bij de bijeenkomsten die we als gemeente organiseren voor de slachtoffers van de Toeslagenaffaire. Daar zien we de pijn, het verdriet, de boosheid of -erger- de apathie. 

Als we inzoomen en naar onze stad en onze dorpen kijken, dan zijn er reële zorgen. Jongeren moeten lang wachten op een geschikte woning, mensen met een uitkering of minimumloon hebben moeite om rond te komen, ouderen moeten vaak lang wachten op hulp. Zorg en onderwijs kampen steeds vaker met een tekort aan personeel. Veel bedrijven en overheidsinstellingen hebben ook moeite met het vinden van medewerkers. Die problemen zullen de komende jaren verder toenemen. Dat geldt ook voor de capaciteit van ons elektriciteitsnetwerk; uitbreidingen van bedrijven en bouw van nieuwe woonwijken wordt de komende jaren lastig.

Dit soort vraagstukken vormen voor ons als gemeente een forse uitdaging. We kunnen veel aan. Het is goed om te merken dat de waardering voor de gemeente Deventer als meest nabije overheid van onze inwoners in het algemeen groot is. Onze medewerkers verdienen daarvoor een groot compliment. We zijn in staat om veel problemen op de schaal van Deventer aan te pakken en vaak ook op te lossen. Maar we kunnen dat niet alleen, we werken in de Regio Stedendriehoek intensief samen met gemeenten, met kennisinstellingen en bedrijven om onze voorzieningen op orde te houden. 

Gelukkig zijn er naast zorgen en uitdagingen ook veel mooie gebeurtenissen te melden. Deventer stond in 2023 in het teken van de Hanze. Bezoekers en inwoners hebben dit jaar kennisgemaakt met de Hanze. Ik wil hier graag mijn waardering uitspreken voor Deventer Marketing. Het is hen gelukt om onze historie én het nu op een prachtige manier aan elkaar te verbinden, bijvoorbeeld met “Kleur de Hanze”, waarbij kleurplaten van kinderen werden geprojecteerd op de Waag en het Stadhuis.
Met het Hanzejaar hebben we laten zien wat de Hanze ons heeft gebracht; voorspoed, macht en invloed. En nog steeds plukken we de zoete vruchten van de Hanzetijd. Deventer is een stad met een internationaal karakter. We zoeken in Deventer altijd naar dat wat ons verbindt, we staan open voor nieuwe ontmoetingen. In deze tijd van uiteenlopende politieke keuzes en polarisatie, zijn dat waarden die ons kunnen helpen om in gesprek en in verbinding te blijven. 

Toen Turkije, Syrië en Marokko vorig jaar werden getroffen door grote aardbevingen, werden ook de Turkse, Syrische en Marokkaanse Deventenaren geraakt. Inwoners en ondernemers kwamen meteen in actie. Moskeeën zetten hun deuren open, er kwamen inzamelingsacties voor geld en goederen. Iedereen deed mee. Deventer liet zich van haar mooiste kant zien: “als een deel van ons wordt getroffen, dan staan we met z’n allen klaar om te helpen.”

We zagen dit ook rond de tijdelijke noodopvang op het schip aan het Pothoofd. Door de inzet van betrokken inwoners en het college is gelukt dat een groot deel van de tijdelijke bewoners voorlopig  in Deventer kunnen blijven. Op zulke momenten ben ik ontzettend trots op onze warme, betrokken en vooral ook eigenzinnige gemeenschap.

Soms is het slechts één enkel mens, die ons verbindt en samenbrengt. Zoals Nick Janicki uit Canada. De laatste bevrijder van Deventer. Hij is de levende lijn naar onze gezamenlijke geschiedenis. Op 4 mei verwelkomde Deventer hem als een ware held. En toen hij een paar maanden later zijn honderdste verjaardag vierde, ontving hij honderden kaarten, e-mails, brieven en tekeningen uit Deventer. Hij was dankbaar voor al die felicitaties. In een interview zei hij: “De mensen van Deventer kennen nog de waarde van vrijheid. Without freedom, you’ve got nothing.”

Zonder vrijheid, heb je niks. Nick Janicki heeft gelijk. 

In 2023 stonden we stil bij 150 jaar afschaffing van de slavernij. We deden onderzoek naar ons verleden. Een onderzoek dat echt belangrijk bleek, niet alleen voor direct betrokkenen, maar ook voor de Deventer gemeenschap als geheel. Het rapport is een ongemakkelijke, maar belangrijke spiegel. Het brengt de versnipperde kennis over het slavernijverleden van Deventer bijeen. En het beeld is confronterend; duizenden Deventenaren waren in de koloniale tijd betrokken bij slavernij, omdat het werd beschouwd als een goede investering. Niet alleen inwoners en kooplieden waren betrokken, ook stadsbestuurders waren dat. Vandaag de dag maken we het slavernijverleden van Deventer bespreekbaar, om er meer over te weten, om er van te leren. Slavernij lijkt voor velen van ons lang geleden, maar de afschaffing ligt nog maar zes generaties achter ons. De familieverhalen van nazaten van tot slaaf gemaakten worden nog steeds schoorvoetend verteld. Omdat ze zo pijnlijk zijn, ze nauwelijks te dragen zijn. Bovendien hebben veel nazaten ook nu nog te maken met discriminatie en racisme. Alle reden dus om verbinding te zoeken, het zwijgen te doorbreken en elkaar echt te ontmoeten.

Als burgemeester heb ik het voorrecht om veel verschillende mensen te ontmoeten. Bestuurders en collega’s, maar gelukkig ook veel inwoners, bijvoorbeeld bij onze welkomstbijeenkomsten voor nieuwe inwoners. Ik mag soms voorlezen aan kleuters of in gesprek gaan met basisschoolleerlingen die in de onderbouw vragen naar mijn lievelingskleur en in de bovenbouw naar mijn visie op het lerarentekort. Jongeren spreken hun zorg uit over de toekomst, over het klimaat. Ik spreek starters op de woningmarkt die geen huis kunnen vinden en mensen met een baan die ondanks hun salaris moeite hebben om het eind van de maand te halen. Ik ontmoet ondernemers met grote plannen en successen, maar ook ondernemers die het moeilijk hebben en zich zorgen maken over hun voortbestaan. Soms kan ik iets praktisch betekenen, vaak is luisteren voldoende en van waarde. Die ontmoetingen door het jaar heen houden me scherp en brengen focus aan in de bestuurlijke beslommeringen.  

Twee bijzondere ontmoetingen wil ik graag met u delen. Tijdens één van mijn wijkbezoeken raakte ik in gesprek met een man van mijn leeftijd, die vertelde dat hij jarenlang geldzorgen had gehad. Tot hij in gesprek kwam met Geldfit. Toen bleek dat hij recht had op verschillende vormen van ondersteuning, die hij niet kende. Met de hulp van Geldfit leidt hij nu een prettiger leven, een leven zonder geldzorgen. Zijn openheid was mooi. We zetten ons ervoor in dat veel meer mensen de weg naar Geldfit Deventer zullen vinden. 

Een andere -indrukwekkende- ontmoeting was die met een honderdjarige inwoner. Geboren in 1923! Een kwieke dame, die nog zelfstandig woont en iedere dag zelf kookt. Met wat hulp van haar kinderen en een paar uur huishoudelijke hulp leeft ze haar eigen leven. Zij vertelde me dat ze in de oorlogsjaren werkte voor de gemeente Diepenveen. Ze begon daar als 17-jarige en was verantwoordelijk voor de burgerlijke stand en daarmee ook voor de voedseldistributie. Zo vertelde ze dat er eens een keuterboertje naar het gemeentehuis kwam met de mededeling, dat hij een nieuwe knecht had. “Jij een nieuwe knecht, dat kan niet waar zijn. Dat betekent dat je een onderduiker hebt”. Ze bedacht een naam, schreef betrokkene in en zorgde zo voor een extra set voedselbonnen. Een van de belangrijkste vormen van verzet, zo begreep ik later. Zo’n jonge medewerker, die met gevaar voor eigen leven, tegen het systeem ingaat, omdat het systeem niet deugt. Ze verschool zich niet achter de regels, maar handelde naar de behoefte van de medeburger die vóór haar stond. Inspirerend, onvoorstelbaar moedig en van grote betekenis. Deze houding had bij de Toeslagenaffaire veel ellende kunnen voorkomen.

Ik wil ook graag nog stilstaan bij de gemeenteraad. Deventer heeft een actieve gemeenteraad. Raadsleden hebben afgelopen jaar talloze werkbezoeken afgelegd. Er werden 69 moties ingediend, waarvan er 56 werden aangenomen. 32 keer werd een amendement ingediend op een raadsvoorstel, waarvan er 21 werden aangenomen. In totaal nam de raad in 2023 123 besluiten. Velen daarvan, na een goede discussie, eenstemmig. De raad worstelde het afgelopen jaar met twee grote dossiers: windenergie en de toekomst van het Burgerweeshuis. Ik reken erop dat we zorgvuldig verder gaan met beide dossiers en dat we ook in 2024 zoeken naar oplossingen die goed zijn voor Deventer.
Het raadswerk is een zware belasting. Veel raadsleden doen het raadswerk naast hun drukke baan. In het belang van de Deventer gemeenschap. Daarvoor verdienen zij een groot compliment. Aan raadsleden vraag ik om te zorgen voor een goede balans tussen het raadswerk en privéleven. Als die balans op orde is ben je het beste in staat om je idealen voor Deventer waar te maken. We namen afscheid van enkele raadsleden.

Er zijn meer veranderingen in het gemeentebestuur op komst. Eind deze maand nemen we afscheid van Thomas Walder, die aangegeven heeft na bijna 10 jaar wethouderschap, waarvan 6 in Deventer, toe te zijn aan iets nieuws en aan een betere balans tussen werk en privé. Graag wil ik hier mijn dank uitspreken voor jouw inzet voor Deventer Thomas, we gaan je missen! 

College en raad kunnen hun rollen alleen goed vervullen als zij worden ondersteund door een krachtige organisatie. Gelukkig hebben zeer betrokken medewerkers, die zich iedere dag, ook bij nacht en ontij, inzet voor Deventer. We hebben dat rond de Kerstdagen weer kunnen zien met het hoge water. Ik zeg erbij dat het soms piept en kraakt, omdat de organisatie, raad en college ambitieus zijn en de arbeidsmarkt krap is. Wat helpt is dat raad, college en ambtenaren zich met overgave en met plezier inzetten voor de stad, voor de dorpen en voor de gemeenschap als geheel. Dat zullen zij zeker ook in 2024 weer doen. 

Ik hoop dat 2024 voor u allen een heel mooi jaar wordt. Met mooie ontmoetingen, die leiden tot nieuwe verbindingen om Deventer elke dag nog een beetje mooier te maken.   

Daar wil ik graag met u op proosten!